مسئولیت اجتماعی شرکت ها

تعریف مسئولیت اجتماعی شرکت ها

Corporate Social Responsibility (CSR)

ایده بنیادی CSR این است که کسب و کارها و جامعه نهادهای متمایز از یکدیگر نیستند و در هم تنیده شده اند. بنابراین، انتظارات خاصی در خصوص رفتارها و تبعات تجاری مد نظر جامعه است.

Baron (2001): CSR منافعی را به دیگران ارائه می دهد که فراتر از منافع حاصل از تراکنش های اقتصادی شرکت یا منافع الزامی قانونی می باشند.

McWilliams et al (2006): CSR به آن دسته از اقدامات شرکت ها اشاره دارد که فراتر از سود و منافع شرکت، و همچنین الزامات قانونی هستند، و کالا و خدمات عمومی (Social good) را تقویت می کنند

Husted & Salazar (2006): CSR به تاثیر رفتار کسب و کار بر روی جامعه مرتبط است.

Porter & Kramer (2006): CSR فرآیند یکپارچه سازی کسب و کار و جامعه است.

بارنی: CSR مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ایی که در آن فعالیت می نماید، انجام دهند.

رابطه HRM و CSR

CSR به طور کلی، به شیوه عملکرد شرکت ها می پردازد که نحوه مدیریت کارکنان را نیز شامل می شود.

CIPD (2003): شیوه رفتار شرکت با کارکنانش به ایجاد تصویری مطلوب از برند شرکت، مبنی بر مسئولیت پذیر بودن آن در حیطه ای وسیع، مستقیما کمک می کند. سیاست (خط مشی) CSR در بیانیه ارزشی (value statement) شرکت بیان می شود که ارزش های هسته ای سازمان را تحت عناوینی چون این موارد تعیین می کند:

مراقبت و توجه به افراد؛  شایستگی؛ رقابت پذیری؛ خدمات مشتریان؛ نوآوری و ابتکار؛ عملکرد؛ کیفیت؛ و کار تیمی.

اما این ارزش ها مادامی که کاربردی نشوند، بیهوده خواهند بود. به کار گیری ارزش ها، مستلزم اقدامات هماهنگ موزون مدیریت و کارکنان است که باید توسط HR پشتیبانی شود. CSR برای ایجاد تغییر در اقدامات و نگرش های سازمانی، باید در فرهنگ سازمان تلفیق شود. بدین منظور، حمایت تیم ارشد برای موفقیت موردنیاز است.

نقش HR در تاثیرگذاری بر روی نگرش ها و ایجاد پیوند با مدیران خط و تیم ارشد، حاکی از جایگاه ایده آل آن در تاثیرگذاری بر روی نگرش ها و برقراری ارتباط با مدیران ارشد در خصوص مسایل CSR است.

متخصصان HR بایستی بحث ها را در راستای CSR هدایت نمایند تا بتوانند بر هر گونه مقاومت علنی و غیرعلنی فائق آیند. آنها بایستی بتوانند مشاوره های خود را با توجه به استراتژی های CSR و چگونگی اجرای آنها ارائه نمایند. البته میزان مسئولیت پذیر بودن سازمان نیز، بر HRM اثر می گذارد

CSR استراتژیک

تصمیم گیری در خصوص میزان مشارکت شرکت در مسایل اجتماعی؛ و سپس ایجاد یک دستور کار اجتماعی (با در نظر گرفتن مسایل اجتماعی ای که باید بر روی آنها تمرکز شود و میزان این تمرکز)

Porter & Kramer (2006): شرکت ها از طریق CSR استراتژیک می توانند بیشترین تاثیر اجتماعی را ایجاد کند و به بیشترین منافع تجاری خود دست یابد.

(واژه استراتژیک همواره در خصوص انتخاب کردن است؛ سازمان هایی که انتخاب های درستی می کنند، اقدامات اجتماعی متمرکز، پیش گستر و یکپارچه ای را متناسب با استراتژی های اصلی خود انجام می دهند؛ اقداماتی که منجر به فاصله گرفتن زیاد آنها از همتایان شان می شود).

رابطه استراتژی CSR و استراتژی HR

استراتژی CSR بایستی با استراتژی کسب و کار یکپارچه باشد؛ که با استراتژی HR نیز رابطه تنگاتنگی دارد:

چرا که، با رفتار مسئولیت پذیرانه اجتماعی هم در خارج از سازمان و هم در داخل آن مرتبط است (با جامعه به طور کلی، و با اجتماع داخلی سازمان).

در خصوص اجتماع داخلی سازمان، استراتژی CSR به معنای ایجاد محیط کاری ای است که در آن حقوق کارکنان رعایت می شود و سیاست ها (خط مشی ها) و اقدامات HR برای داشتن رفتاری عادلانه و اخلاقی با کارکنان فراهم می گردد.

منافع CSR

• جایگاه یابی متمایز در بازار
• حفاظت از شهرت و اعتبار و آوازه
• ایجاد اعتبار و اعتماد در میان کارکنان و مشتریان
• باز تعریف هدف یا بیانیه ماموریت شرکت
• محافظت از مجوز فعالیت شرکت

مبانی توسعه استراتژی CSR بر اساس چارچوب شایستگی «آکادمی CSR (2006)»:

1. درک جامعه: درک چگونگی عمل کسب و کار در بستری وسیع تر و شناخت اثرات اجتماعی و زیست محیطی کسب و کار بر روی جامعه.
2. ایجاد ظرفیت: ایجاد ظرفیت در دیگران برای کمک به مدیریت کسب و کار به شکلی اثر بخش. برای مثال، تامین کنندگان، رویکرد کسب و کار را نسبت به محیط زیست درک می کنند و کارکنان می توانند دغدغه های اجتماعی و زیست محیطی را در نقش های روزمره خود اعمال کنند.
3. پرسش از کسب و کار به طور معمول: افراد پیوسته کسب و کار را در ارتباط با آینده ای پایدار و باز بودن نسبت به بهبود کیفیت زندگی و محیط زیست مورد سوال قرار می دهند.
4. روابط ذینفعان: درک اینکه ذینفعان کلیدی چه کسانی هستند و چه ریسک ها و فرصت هایی را ارائه می دهند؟ یعنی همکاری با آنها از طریق مشاوره و توجه کردن به دیدگاه های آنها
5. نگاه استراتژیک: حصول اطمینان از اینکه نگاه های اجتماعی و زیست محیطی در استراتژی کسب و کار گنجانده شده اند؛ بنابراین آنها جزو جدایی ناپذیر از شیوه کاری کسب و کار هستند.
6. تحت کنترل در آوردن تنوع: با توجه به متفاوت بودن افراد از یکدیگر؛ این امر در اقدامات تجاری عادلانه و شفاف بازتاب می یابد.

توسعه و اجرای استراتژی CSR

• درک و شناخت حوزه کسب و کار (تجاری) و محیط اجتماعی ای که شرکت در آن فعالیت می کند؛
• درک و شناخت استراتژی های کسب و کار، و HR، و چگونگی همتراز ساختن استراتژی CSR با آنها؛
• شناخت ذینفعان چه کسانی هستند (شامل مدیریت ارشد) و فهمیدن دیدگاه ها و انتظارات آنها از CSR
• تولید و ارائه بحث هایی در جهت موافق CSR
• شناسایی حوزه هایی که فعالیت CSR باید انجام شود، با توجه به ارتباط آنها با زمینه تجاری سازمان و ارزیابی اهمیت آنها برای ذینفعان (مقدمات تدوین بیزینس کیس)؛
• اولویت بندی بر اساس ارزیابی ارتباط و اهمیت CSR برای سازمان و ذینفعان آن، و میزان عملی بودن معرفی فعالیت؛
• تدوین استراتژی و مورد تجاری (بیزینس کیس) برای CSR تا در اختیار مدیریت ارشد و ذینفعان قرار گیرد؛
• اخذ تائیدیه از سوی مدیریت ارشد و ذینفعان کلیدی برای استراتژی CSR
• مخابره اطلاعاتی در خصوص چرایی ها و دلایل این استراتژی، به شکلی جامع، فراگیر و مرتب
• فراهم ساختن آموزش هایی برای کارکنان در خصوص مهارت های موردنیاز آنها در اجرا و پیاده سازی استراتژی CSR
• سنجش و ارزیابی میزان اثربخشی CSR.