یادداشت استراتژیک-۱۲

یادداشت استراتژیک (۱۲)

استراتژیست کیست و چه می کند؟

نقش و اهمیت وجود استراتژیست ها بر کسی پوشیده نیست و رسیدن به اهداف جز با داشتن مدیرانی که توانایی تجزیه و تحلیل شرایط فعلی و گرفتن تصمیمات استراتژیک را داشته باشند، میسر نخواهد بود. امروزه مدیرانی که از تفکر استراتژیک برخوردار باشند، قادرند سازمان هایی ایجاد کنند که بلندمدت گرا و همه جانبه نگر باشند. پورتر تفکر استراتژیک را اینگونه تعریف می کند: فرایند تدوین و بررسی فرضیات مربوط به آینده؛ فرضیاتی که زیربنای رسالت، اهداف و استراتژی سازمان را تشکیل می دهند. نیروی استراتژیست سازمان به عنوان حلقه گمشده مهم در تحقیقات استراتژیک و مفهوم تفکر استراتژیک می باشد.

واژه “استراتژیست” از نظر لغوی به معنای شخصی است با مهارت و تجربه زیاد در امور نظامی، سیاسی و کسب و کار. آنچه در این نوشتار موردنظر است، تعریف این واژه از دیدگاه سازمانی و در سازمان است؛ زیرا استراتژیست ها فرصت‌سازانی حرفه‌ای برای سازمان ها محسوب می شوند که می‌توانند بهترین فرصت‌ها را پیدا کنند، یک برنامه مشخص برای کسب مزیت از این فرصت‌ها تعریف کنند و منابع را طوری هدایت کنند که بیشترین تاثیرگذاری ممکن را در نتیجه نهایی داشته باشند.

در اکثر روش‌های برنامه‌ریزی استراتژیک سنتی مانند روش برایسون، دیوید و…، تعریف استراتژیست در سازمان به این شکل آمده است: فردی که سه وظیفه اصلی در سازمان بر عهده دارد؛ یعنی ایجاد تعادل بین ثبات و تغییر، ایجاد حس تعلق اعضای سازمان به سازمان و مدیریت نوآوری در سازمان. تعریف‌های متعدد دیگری نیز مانند اینکه استراتژیست‌ها مسئولیت شکست یا پیروزی سازمان را بر عهده دارند یا اینکه استراتژیست فردی است که تصمیمات مهم استراتژیک را می‌گیرد نیز مطرح شده است. در برخی تعاریف نیز دقیقا اشاره شده است که شامل افرادی مانند هیات مدیره شرکت یا مدیرعامل می‌شود. شاید این تعریف سنتی تا حدود یک دهه قبل به دلیل ماهیت باثبات کسب‌و‌کارها، می‌توانست تعریف قابل قبولی باشد. اما امروزه کارایی خود را از دست داده است و استراتژیست‌ها در مدیریت استراتژیک نوین، افرادی هستند که ممکن است در سطوح متفاوت سازمانی باشند، ممکن است حتی سابقه‌ای در حد چند ماه در کسب‌و‌کار داشته باشند و حتی ممکن است سمتی در حد کارگر خط تولید داشته باشند. آنچه که یک فرد را به استراتژیست تبدیل می کند، خلاقیت و آگاهی است که با استفاده از آنها می تواند در حیطه کسب‌و‌کاری که در آن فعال است، فرصت‌های استراتژیک جدید مرتبط با مدل کسب‌و‌کار را شناسایی کرده و موجب ارتقای مدل کسب‌و‌کار یا خلق مدل کسب‌و‌کار جدیدی شود.

وقتی پروژه تولید اولین نوع نرم‌افزار ماشین حساب گرافیکی شرکت اپل در سال ۱۹۹۳ لغو شد، رون آویزور و کرگ رابینز، دو کارمند عادی تازه استخدام شده که از این پروژه مطلع بودند، درخواست دادند به برخی از امکانات این شرکت برای کار روی این پروژه، دسترسی داشته باشند. آنها در واقع یک فرصت استراتژیک جدید را شناسایی کرده بودند و یک تیم تشکیل دادند. شرکت اپل نیز شرایط و بسترهای زایش استراتژی از طریق سیستم مدیریت استراتژیک خود را ایجاد کرده بود. این تیم شش ماه بدون حقوق روی نرم‌افزار مورد نظر کار کرد. اکنون این نرم‌افزار روی ۱۰ میلیون دستگاه نصب شده است و به‌عنوان یک مزیت رقابتی مهم در طرح کسب‌و‌کار شرکت اپل جای گرفته است. بنابر این تیم دو نفره کارمندان ساده این شرکت، یک استراتژی موثر در مدل کسب‌و‌کار را ایجاد کرده‌اند؛ پس استراتژیست هستند.

ویژگی های فردی استراتژیست:

تیپ شخصیتی یک استراتژیست، درون‌گرا (فردی که در تنهایی بودن را دوست دارد، دوستان کمی دارد و درون فکرهایش غرق می‌شود)، شهودی (اغلب دوست دارند با مفاهیم و ایده‌ها بازی کنند. چنین افرادی کنجکاوی بالایی دارند و علاقمندند با جهش از ایده‌ای به ایده دیگر، مشکلات را حل کنند. این قبیل از افراد، انجام کارهای جدید و متفاوت را جذاب می‌دانند و در دیدن تصویر کلی و شناسایی الگوها، قوی عمل می‌کنند)، منطقی (فردی که از بخش منطقی موضوعات فنی و علمی خوشش می‌آید و دوست دارد مزایا و معایب را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. چنین شخصی ممکن است بیش‌ازحد وظیفه‌گرا باشد و از دور، طوری به نظر برسد که گویی نسبت به همه چیز بی‌تفاوت است) و منضبط ( این مورد به نظم و سازمان‌یافتگی استراتژیست‌ها اشاره دارد) است.

ویژگی های سازمانی استراتژیست:

در پژوهش سیدکلالی و همکاران (۲۰۱۵) براساس مطالعه ای که در شرکت های هلدینگ در ایران انجام پذیرفته، این یافته به دست آمده است که مدیران استراتژیست، یک یا چند ویژگی از ویژگی های زیر را از خود نشان می دهند:

چشم انداز دارند: آنها تصوری از آینده در ذهن خود دارند و برای دست یافتن به آن تلاش می کنند.
تجزیه و تحلیل گرند: آنها موضوعات را به اجزای سازنده شان می شکنند و هر مسئله ای را با دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند.
روابط را می بینند: آنها به طور بخشی تصمیم نمی گیرند؛ می دانند که هر مسئله ای ابعاد گوناگونی دارد و تأثیرات آن وسیع است. به علاوه موضوعات بسیاری هستند که می توانند آن را تحت تأثیر خود قرار دهند.
پرسشگرند: فرضیات بدیهی را به چالش می کشند؛ از نظر آنان اگر کاری تا به امروز به شیوه یکسانی انجام می گرفته، از این پس می تواند به شکل متفاوتی انجام شود؛ به عبارت دیگر، آنها به موضوعات و علل آنها جور دیگری می نگرند.
خلاقند: آنها موضوعات ظاهراً نامرتبط را به هم متصل می کنند و راه حل های جدیدی برای مسائل پیدا می کنند.
هم افزایی ایجاد می کنند: آنها منابع و قابلیت های موجود را به گونه ای باهم ترکیب می کنند که نتیجه از مجموع اجزا بزرگتر و مؤثرتر باشد.
مزیت خلق می کنند: آنها قادرند به منابع و قابلیت های برتر و عملکرد و نتایجی بهتر از رقبا دست پیدا کنند.

استراتژیست ها از جنبه های مختلفی می توانند برای سازمان مفید واقع شوند؛ برای رسیدن به این مقصود، آنها باید مدلی ذهنی از کل شبکه ارزش، از ابتدا تا انتها، در ذهن داشته باشند و روابط بین اجزای آن را به درستی درک کنند. شبکه ارزش در واقع از چندین سازمان تشکیل می شود که رسماً از یکدیگر جدا بوده و با جریان های مالی، مواد اولیه و اطلاعات به یکدیگر پیوند می خورند و ارزش را به مشتری انتقال می دهند. درک عمیق این شبکه، منجر به تشکیل الگوی ذهنی ای می شود که به استراتژیست برای فهم فضای کسبوکار و صنعت در قالب سیستم کمک می کند. همچنین از آنجایی که استراتژیست‌ها عموماً افراد خلاقی هستند و دنیا را به شکل متفاوتی می‌بینند، همین قابلیت باعث می‌شود آن‌ها از چارچوب‌های تفکر سنتی فراتر رفته و راهکارهای جدیدتری پیدا کنند و از این طریق به سازمان کمک می کنند تا نقش خود را در سیستمی بزرگتر تعریف کند و تأثیر رفتار خود را در خروجی نهایی و بخش های مختلف سیستم بزرگتر دریابد، جایگاه محصول، سرویس و کسب و کار در نهایت بهره‌وری بالاتر برود، سازمان در جهت تولید محصولات بهتر و جذاب‌تر گام بردارد، نقاط ضعف داخلی سازمان که ممکن است از چشم دیگران دور مانده باشد، رصد شود، روش‌های جدیدتر و بهتری برای انجام امور یافت شود و به طور کلی سازمان به موفقیت‌های بیشتری دست پیدا کند و عملکرد کلی کسب‌ و کار بهبود یابد.

بیست و یکم تیر ۱۳۹۹

شرکت آتی نگر

(گردآوری: رویا حلاجیان)

منابع:

مقاله تبیین و ارائه مدل پرورش استراتژیست در شرکت ملی نفت ایران بر اساس رویکرد نظریه داده بنیاد؛ فریبرز درتاج، سارا شریعت، عباس عباسپور، علی دلاور و اسماعیل سعدیپور
کتاب ذهن استراتژیست، تکنیک‌های کاربردی تفکر استراتژیک در سطح ملی، سازمانی و فردی؛ مجتبی لشکربلوکی
.Birshan, M., Gibbs, E., & Strovink, K. ؛ Rethinking the role of the strategist
.Kalali, N., Momeni, M., & Heydari, E. ؛ Key elements of thinking strategically
.Corporate strategy and corporate strategists: power, identity, and knowledge within the firm, Schoenberger, E

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ