یادداشت ۵- رصد
سالها قبل در مشاوره های حوزه راهبردی، واژه ای را از نجوم به عاریه گرفتم؛ “رصدخانه”. تا اینکه با تعدادی از مدیران مجرب صنعت پتروشیمی کشور در سفری کاری در سال ۹۸، به رصدخانه خرم آباد لرستان رفتیم. معمولاً رصدخانه را در ارتفاع می سازند و بهترین رصدها در هوای صاف و پاک قابل انجام است. برای رصد دقیق، تعیین موقعیت و نقطه یابی مکان حضور رصدخانه اولین شرط است و دیگر آنکه شناخت نقشه آسمان و موقعیت و جایگاه ستاره ها شرطی دیگر برای رصد صحیح و کارآمد خواهد بود. رصد ابزار می خواهد و هرچه قدرت ابزار رصد بیشتر باشد، رصدی دقیقتر صورت می گیرد.
به سازمان بر می گردیم. سازمانها نیز برای گم نشدن و بقا رصدخانه می خواهند. رصدخانه سازمان باید در ارتفاع باشد و هرچه به اوج هرم نزدیکتر، بهتر. طبیعی است هرچه هوای محیط دور و نزدیک سازمان شفاف تر و بدون ابهام باشد، رصد بهتری صورت میگیرد و برای رصد درست محیطی، شناخت جایگاه فعلی و نقطه ایستادن و اتکای سازمان، امری ضروری است و آن در عبارت ماموریت خودنمایی می کند؛ “چرا هستیم و به چه کاری مشغولیم؟”. نقشه خوانی محیطی و تشخیص در محیط های متنوع در مؤلفه های اقتصادی، تکنولوژیکی، قانونی، اجتماعی و … هنری است که مطالعات استراتژیک را غنا خواهد بخشید و در نهایت، مسلح شدن سازمان به ابزارهای پردازش گر، تحلیلی و گزارشات بازار و رقبا و بانک های اطلاعاتی محیطی، عمق رصد را چند برابر خواهد نمود.
رصد دقیق، خطر گم شدن، تهدید، حذف و زوال را کاهش می دهد. فرد، خانواده، سازمان و جامعه هوشمند همواره مترصد رصد راهبردی در محیط دور و نزدیک خود خواهند بود. هوشمند ها باقی می مانند چون با ابزار رصد، خودشان را با مکانیزم تغییر با شرایط پیش رو منعطف و سازگار خواهند کرد و غیر هوشمندان با انجماد در رفتارها و عادات سنتی خود در پهنه زمان، گم یا حذف خواهند شد.
سید مهدی حاجی میرعرب
۳۰ تیر ۱۳۹۸